Thông tin hiện vật

Chiếc Bem sưu tầm của ông Lò Văn Pản, 62 tuổi, ở bản Bum, xã Bum Nưa, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. Chiếc Bem này được ông Pản tự đan thủ công bằng tay để chuẩn bị cho con gái đi lấy chồng năm 1996. Theo phong tục của người Thái, con gái đi lấy chồng phải mang rất nhiều của hồi môn như gối, chăn, đệm, quần áo, trang sức. Vì vậy, khi người con gái lớn của gia đình chuẩn bị cưới, ông Pản tự tay đan chiếc bem cho con gái sử dụng làm đồ đựng của hồi môn khi về nhà chồng và các dụng cụ cần thiết cho gia đình. Trong gia đình người Thái, nếu người phụ nữ khéo tay dệt vải thêu thùa thì nam giới là những người rất khéo tay trong việc đan lát mây tre, làm dụng cụ dùng trong sinh hoạt hàng ngày. Họ tranh thủ thời gian nông nhàn lên rừng chặt cây tre, giang, nứa về rồi ngâm vào ao trong thời gian ngắn, sau đó vớt ra phơi khô vót thành nan, với đôi tay khéo léo tỉ mỉ, họ đan ra những sản phẩm như bem, giỏ, ếp… đan xong treo trên gác bếp hong khô để chống mối mọt. Bem được đan bằng một loại cây họ nhà tre, tiếng Thái gọi là mạy lơi. Bem có 2 phần: Thân bem và nắp bem. Hai phần này được kết nối với nhau bằng 2 dây bện. Miệng bem có hình bầu dục, nẹp bằng cật cây tre, dọc thân được nẹp 6 đường bện theo kiểu vặn thừng luồn qua đường nẹp ngang gần miệng bem. Ðáy bem được cố định bằng 4 thanh tre nhỏ ở 4 cạnh và 2 thanh chéo ở giữa. Bem được đan 2 lớp: Lớp trong đan theo kiểu nong mốt, lớp ngoài đan nong đôi. Trên bem đan cải tạo hoa văn sóng nước hay ô vuông từ 2 loại nan, nguyên bản màu trắng và nan nhuộm bằng nước cây mạy xôm và cây cơi màu đen. Trước đây, Bem là đồ dùng phổ biến trong các gia đình người Thái. Những năm gần đây, hàng hoá, đồ dùng sinh hoạt, các loại tủ, hòm bày bán sẵn ở chợ hay các cửa hàng, rẻ và tiện lợi. Nghề thủ công đan lát đang ngày bị mai một dần, những sản phẩm đan lát thủ công của người Thái dần được thay thế bằng những sản phẩm công nghiệp hiện đại hơn. Cùng với đó là việc sử dụng Bem đựng của hồi môn khi về nhà chồng không còn là tập tục bắt buộc, nên đồng bào không còn đan và sử dụng Bem nữa.